De kunst van beeldspraak

Om maar gelijk met de deur in huis te vallen: het vakjargon vliegt je tegenwoordig in bijna elk vakgebied om de oren. Vooral in de wereld van IT, waar zinnen soms volledige codetaal lijken. Zonder al te veel IT-voorkennis rolde ik mijn functie als contentspecialist bij Marcommit in, waar ik voornamelijk schrijf voor IT-bedrijven. Met als resultaat dat ik bij mijn eerste inputgesprekken met klanten soms keek alsof ik water zag branden.

Het kan vrij overweldigend zijn om gebombardeerd te worden met vaktaal als je geen idee hebt waar het over gaat. Maar het feit blijft: complexe materie, zoals cybersecurity, behoeft vaak ook een complexe uitleg. Het is bijna onmogelijk om dit begrijpelijk te maken voor mensen die niet in het vakgebied zitten, maar die je wel wilt informeren. Maar er is een magisch middel die je hierbij kan helpen: beeldspraak!

Wat is beeldspraak eigenlijk? 

Beeldspraak is figuurlijk taalgebruik. Dat wil zeggen: er wordt niet letterlijk gezegd wat er wordt bedoeld, maar de strekking maakt het duidelijk. Beeldspraak is – wanneer je er goed gebruik van maakt – een soort superkracht: je kunt ingewikkelde materie een metamorfose laten ondergaan en deze omtoveren tot begrijpelijke taal. Met als bijkomend voordeel dat het teksten levendiger maakt.

Er zijn verschillende vormen van beeldspraak, denk hierbij aan vergelijkingen, metaforen, personificaties en metonymia. De laatste zit, zonder dat we erbij nadenken, al zo verweven in ons taalgebruik, dat we deze achterwege kunnen laten (klein voorbeeld: we zeggen vaak “Nederland scoorde 1 – 0 tegen Italië”, terwijl niet Nederland, maar Memphis Depay het doelpunt scoorde). De andere drie zouden we, zeker bij het schrijven van content, veel meer kunnen toepassen.

Laat je tekst leven! 

Vergelijkingen en metaforen kunnen tekst ondersteunen, verduidelijken en kleur geven (niet letterlijk, maar figuurlijk… snap je?). Het gebruiken van vergelijkingen is een goede tool om teksten begrijpelijker te maken voor lezers. Het spreekt meer tot de verbeelding. Door bijvoorbeeld een cybersecuritysysteem te vergelijken met een leger, maak je de tekst leesbaarder voor een groter publiek.

Fun fact: beeldspraak gebruiken we al eeuwen. De eerste verschijning van het begrip metafoor, vinden we namelijk bij niemand minder dan Aristoteles. Volgens hem is de metafoor het krachtigste middel om tot een goede tekst te komen, waarbij de kracht ligt in de levendigheid en het vermogen om te verrassen. Ook stelt hij dat we door metaforen sneller iets nieuws kunnen begrijpen. Nu begrijp ik dat we niet allemaal gerenommeerde filosofen zijn, maar dat hoeft ook niet. We gebruiken namelijk meer metaforen dan we denken, zonder dat we hierbij stilstaan. Sterker nog: in die laatste zin gebruikte ik er al eentje. We staan natuurlijk niet letterlijk ergens bij stil. Toch gebruiken we ‘m vaak. Kortom, metaforen hoeven niet complex te zijn. Liever niet zelfs! Je kunt ze juist inzetten om teksten makkelijker te maken. Maak het vooral niet moeilijker dan nodig is.

De volgende vorm van beeldspraak is personificatie: hierbij beschrijf je objecten of zaken alsof het levende wezens zijn. Een vorm van beeldspraak die vooral van pas komt wanneer je een ingewikkeld systeem of proces wilt uitleggen. Neem bijvoorbeeld een low-code platform om applicaties mee te ontwikkelen. Dan zou je kunnen zeggen: “Het platform bouwt met jou mee aan een goede fundering voor een veilige infrastructuur”. Bouwen is een menselijke handeling, die in deze zin wordt toegewezen aan een platform. Voor de oplettende lezer: er zit inderdaad meer beeldspraak in deze zin, namelijk het woord fundering, wat in dit geval uiteraard als metafoor wordt gebruikt.

Overdrijven is ook een vak

Zoals het oer-Hollandse gezegde luidt: ‘Overal waar te voor staat, is niet goed (behalve tevreden)’. Dit geldt ook voor het gebruik van beeldspraak in een tekst. Er schuilen namelijk een aantal gevaren wanneer je dit te veel doet. Je raakt de essentie van een verhaal kwijt wanneer je alleen maar vergelijkingen en metaforen gebruikt. En samen met die essentie, verlies je ook de lezer. Dus onthoud: beeldspraak is altijd een middel, geen doel op zich. Het forceren van beeldspraak maakt teksten juist minder leesbaar.

Teksten met beeldspraak op de juiste plekken lezen veel makkelijker dan suffe, statische teksten waar alleen maar vaktermen worden gebruikt. Ook voor mensen bij wie de materie wel bekend is. Door juist gebruik van beeldspraak creëer je een goede flow in je tekst. Hierdoor neem je de lezer soepeler mee in het verhaal dat je wilt vertellen. Heb je hulp nodig bij het vertellen van jouw verhaal? Neem contact met ons op! Wij helpen jou met schrijven van leesbare, unieke en verrassende content.

P.S. lees de eerste alinea eens terug, valt je iets op? 😉